Onze Lieve Vrouwe

van de Besloten Tuin
Je bent hier:

Over de Kluizenarij

Een kluizenarij is in feite niets anders dan een klooster met maar één monnik, iemand die geloften heeft afgelegd om zijn leven aan God te wijden door gebed en beschouwing. De kluis van Warfhuizen is Rooms-Katholiek, en valt onder het bisdom Groningen-Leeuwarden. Tegelijk maakt hij ook deel uit van het kluizenaarsverband van Frauenbründl, de enig overgebleven heremietencongregatie van Beieren.

Noeste Eenvoud

Huis- tuin en keukenkluizenaars zijn doorgaans niet de wereldvreemde types die je zou verwachten en – helaas – meestal ook niet de onthechte heiligen waarvoor ze vaak worden aangezien. Uit dat soort types zijn ze trouwens wél ontstaan. In de derde en vierde eeuw trokken jonge mensen uit de grote stad Alexandrië de Egyptische woestijn in. Ze wilden hun leven radicaal geven aan de zoektocht naar God. De beroemdste van hen was de heilige Antonius Abt. Door de absolute eenvoud en onthechting op te zoeken hoopten ze een soort onbloedig martelaarschap te bereiken, zich helemaal aan God te geven. Uit hun leven ontstonden de latere kloosters, ook in West-Europa. Toch bleven er ook altijd kluizenaars bestaan. Die pasten hun levensstijl trouwens wel steeds weer aan de veranderende omstandigheden aan.

Koster-kluizenaars

Vanaf de Middeleeuwen, en zeker in de vroegmoderne tijd, verschoot het kluizenaarsleven in Europa van kleur. Kluizenaars werden de bewakers en verzorgers van afgelegen heilige plaatsen: bedevaartkapellen waar een bijzonder relikwie werd bewaard, waar een heilige zijn dagen had gesleten of waar een wonderdadig Mariabeeld stond. Die situatie duurt nog altijd voort. Kluizenaars combineren een leven van teruggetrokken gebed met vooral veel dweilen, bloemschikken en altaardwalen strijken. Pater Hugo wordt niet voor niets meestal gesignaleerd met een schort voor. De eenzaamheid van dit soort kluizenaars is bovendien relatief: hoewel ze niet graag zomaar voor een praatje worden aangesproken zijn ze wel beschikbaar voor gebed en soms een geestelijk gesprek. Zo is Pater Hugo bijvoorbeeld een gevraagde biechtvader in de streek.

Een Onderbroken Traditie

Nederland had een heel eigen, bloeiende kluizenaarstraditie, vooral in de provincie Limburg. De organisatiedrang van de Kerk wist in de eerste helft van de twintigste eeuw echter niet goed raad met deze eenvoudige en ongepolijste “woudbroedertjes.” Zodoende werd hun leven door de geestelijke autoriteiten ontmoedigd. De laatste broeder in deze traditie verliet in 1930 de kluis op de Schaelsberg, bij Valkenburg aan de Geul. Nederland had dan ook lange tijd geen officiële kluizenaars, afgezien van kloosterlingen die als zodanig leefden op het terrein van hun abdij. Dat veranderde toen broeder Hugo in 2001 de verlaten kerk van Warfhuizen betrok. Omdat de kluis van Warfhuizen in Nederland nu de enige in haar soort is werd zij in 2014 opgenomen in het heremietenverband van Frauenbründl. Eigenlijk gaat het om een soort geestelijke Beierse buitenpost op het Groninger Hogeland.